اعتباری که به ارگ نمی رسد - چای قند پهلو

از کوچه پس کوچه ها و خیابان های شهر بیرجند که بگذریم در خیابان مطهری آن، ارگی زیبا با قدمت تاریخی از دور خودنمایی می نماید؛ ارگی که مدتی به مکان اداری تبدیل شده و ساختمان اداری یکی از ادارات این شهر در این ارگ تاریخی بود.

این ارگ در 6 طبقه ساخته شده که تنها 2 طبقه اش کاربردی است و باقی طبقات صرفاً برای شکل دهی و زیبایی آن ساخته شده اند. ارگ کلاه فرنگی از قدیم به نام هایی چون ارگ سرکار و ارگ حسام الدوله معروف بوده و بین سال های 1264 تا 1313 ساخته شده است. این ارگ یادگاری از اواخر دوره زندیه و اوایل دوران قاجار است.

در زمان های قدیم این ارگ را با کاربری مقر حکومتی و به مساحت تقریبی 700 متر مربع احداث نموده اند. کلاه فرنگی یا کوشک، در واقع نوعی از معماری سلطنتی بوده که اغلب در قاره کهن و در کشور هایی همانند ایران، امپراطوری عثمانی و بعلاوه شبه قاره هند هواداران بسیاری داشته و نمونه های متعددی از آن ها در طول تاریخ ساخته شده و برجای مانده است.

اردیبهشت سال جاری رمضانی مدیرکل سابق میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفته بود: در 15 روز تعطیلات عید نوروز امکان بازدید مردم از ارگ فراهم شد و قرار بود بعد از حصارکشی ارگ کلاه فرنگی، بتوان این بنا را به طور کامل از محوطه فرمانداری بیرجند آزاد کرد و ظرف یک ماه برای بازدید عموم بازگشایی گردد.

حالا بعد از گذشت 2 ماه و نیم از قرار بازگشایی این ارگ، هنوز خبری از بازگشایی آن نیست و ارگ کلاه فرنگی بیرجند همچنان در حصار وعده ها و قول ها به جای مانده است.

احتیاج 2 میلیارد تومانی برای بازسازی ارگ کلاه فرنگی

مسئولان میراث فرهنگی می گویند دو میلیارد و 500 میلیون تومان برای محوطه سازی و بازسازی ارگ کلاه فرنگی احتیاج داریم.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بیرجند می گوید: تا به امروز در چند مرحله بازسازی ارگ کلاه فرنگی صورت گرفته و بازسازی و بازسازی آن در دوره نو از سال 1399 شروع و علاوه بر بازسازی نورپردازی ارگ صورت گرفته است.

جنتی فر اضافه نمود: کار مطالعات احیا و تغییر کاربری آن برای تبدیل به موزه تاریخ سیاسی استان شروع شده و مطالعات مرحله اول آن در شورای فنی اداره کل میراث فرهنگی استان تصویب شده است؛ برای این منظور باید طرح راهبردی محتوایی آن با همکاری دیگر دستگاه های مربوطه تهیه و برای تصویب به تهران ارسال گردد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بیرجند بیان می نماید: بازسازی تزئینات و مقرنس ها و نقاشی ها با تخصیص اعتبار هم زمان با احیای این مجموعه انجام خواهد شد و برای احیای کل مجموعه ارگ کلاه فرنگی تعامل خوبی با بخش های مختلف صورت گرفته است.

جنتی فر گفت: مالک این مجموعه، فرمانداری بیرجند و بخشی از آن اداری است و ارگ در محوطه آن قرار گرفته است و بازگشت اصالت و احیای آن زمانی اتفاق خواهد افتاد که همه این مجموعه به میراث فرهنگی واگذار گردد.

او می گوید: با همکاری فرمانداری بیرجند به صورت موقت قرار است فضای فرمانداری از ارگ جدا و برای بازدید از ارگ از ورودی شمالی مجموعه استفاده گردد.

به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بیرجند در این مرحله چگونگی واگذاری مجموعه ارگ کلاه فرنگی که یکی از باغ های تاریخی بیرجند است به شکل خرید، تهاتر و یا به شکل دیگری باید مشخص گردد.

جداسازی ارگ کلاه فرنگی از مکان فرمانداری بیرجند

معاون میراث فرهنگی ادار کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی از جداسازی ارگ کلاه فرنگی از مکان فرمانداری خبر می دهد.

شریعتی منش می گوید: قرار است بعد از تأمین اعتبار، با انجام یک دیوار کشی در اطراف ارگ کلاه فرنگی این مکان با ارزش و میراث قدیمی را از مکان فرمانداری جدا کنیم و مالکیت آن نیز به میراث فرهنگی استان تعلق بگیرد.

او بیان می نماید: در حال حاضر بازدید مردم از ارگ کلاه فرنگی موردی ندارد، اما ورود به این ارگ با هماهنگی قبلی فرمانداری بیرجند باید صورت بگیرد.

بیشتر بخوانید

• 10 مقصد مجذوب نماینده برای سفر در درون خراسان جنوبی
• بازگشایی ارگ کلاه فرنگی در انتظار اعتبار 700 میلیونی برای بازسازی

• جذب سرمایه گذار، برترین راه حل برای توسعه خراسان جنوبی

به گفته شریعتی منش هم اکنون تنها بازسازی حوض خانه و محوطه ارگ به جای مانده است که برای آن نیز به اعتبار کشوری احتیاج داریم و به همین علت درخواست اعتبار به تهران داده ایم.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گفت: امیدواریم در سفر دوم ریاست جمهوری به استان بتوانیم این اعتبار را تأمین کنیم و هرچه زودتر بازسازی و بازسازی ارگ کلاه فرنگی را به انتها برسانیم و با حصار کشی، ارگ را از محل فرمانداری جدا کنیم.

8 فرودین سال جاری بود که در بازدید استاندار خراسان جنوبی از ارگ کلاه فرنگی بیرجند و به دستور استاندار قرار شد هر چه زودتر شرایط این ارگ مشخص تکلیف گردد و بیش از این درب این ارگ بر روی بازدید نمایندگان بسته نماند.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی در این خصوص می گوید: استاندار در جلسات مختلف قول بازگشایی و مشخص تکلیف این اثر را به فرهنگیان و شهروندان شهر بیرجند داده بود و به علت اهمیت این قول، تأکید استاندار این بود که خود وی هم در آیین بازگشایی حضور داشته باشند تا این مجموعه را تحویل مردم دهند.

عباس زاده بیان می نماید: قرار است در صورت تأیید استاندار، ارگ کلاه فرنگی بیرجند به عنوان موزه تاریخ سیاسی استان خراسان جنوبی و شهر بیرجند استفاده گردد که ایده بسیار هوشمندانه است، چرا که جای موزه تاریخ سیاسی به ویژه دوران تاریخی حضور مردم در صحنه انقلاب در استان خالی احساس می گردد.

ایجاد موزه تاریخی سیاسی در ارگ کلاه فرنگی بیرجند سبب جذب افرادی بیشتر برای تماشا این ارگ می گردد و از سویی تاریخ و فرهنگ سیاسی استان در این موزه برای آِیندگان باقی می ماند.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار تأکید می نماید: با انجام حصارکشی دیوار این ارگ، استقلال این اثر تاریخی از مجموعه اداری فرمانداری بیرجند کاملا مشهود خواهد بود و این اقدام را حتما پیگیری و به نتیجه نهایی خواهیم رساند.

ارگ کلاه فرنگی بیرجند که متعلق به دوران زندیه و اوایل قاجاراست یک مکان تاریخی سیاسی برای استان خراسان جنوبی به شمار می رود که بازگشایی و بازسازی آن سبب حضور گردشگران و بازدیدنمایندگان زیادی به این محل می گردد.

در حال حاضر هرچند ورود به به این اثر تاریخی با هماهنگی فرمانداری صورت می گیرد، اما باز هم ورود به این ارگ مشقت های زیادی دارد، زیرا باید از قبل هماهنگ گردد و افراد، مراحل اداری را رد نمایند تا بتوانند از این مکان تاریخی شهر بیرجند بازدید نمایند.

بدون شک با واگذاری این ارگ به میراث فرهنگی استان علاوه بر سهولت ورود افراد به ارگ، کار بازسازی و بازسازی و زیباسازی این مکان نیز زودتر صورت می گیرد.

ارگ کلاه فرنگی نه برای بیرجند بلکه برای استان، نماد هویتی و جز ظرفیت های فرهنگی است که باید به خوبی ازآن مراقبت و نگهداری گردد و متولیان هرچه زودتر زمینه بازگشایی آن را برای بازدید نمایندگان فراهم نمایند.

گزارش از زهرا رضوانیان

خبرنگاران خراسان جنوبی بیرجند