کشف گنجینه های مخفی در دل معابد مایا؛ رمز و رازهای باستانی - چای قند پهلو

مایاها، یکی از تمدن های باستانی آمریکای میانه، هرم های شگفت انگیزی ساختند که نمادی از معماری پیشرفته و فرهنگ غنی آن ها است. این سازه ها که همچنان، رازهای فراوانی را در دل خود پنهان دارند، بین 1,000 سال پیش از میلاد تا 1,500 میلادی ساخته شده اند و علاوه بر جایگاه آیینی و مذهبی، گنجینه های ارزشمند فرهنگی را نیز در خود جای داده اند.

داخل این هرم ها، اشیای گوناگونی از گنجینه های ارزشمندی چون ماسک های سنگ یشم و تیغه های سنگ آتشفشانی تا کتیبه ها و اسناد تاریخی چون تقویم مایاها کشف شده است. برای مثال، هرم مشهور ال کاستیلو در چیچن ایتزا همانند عروسک تو در توی روسی ماتروشکا، هرمی کوچک تر در دل هرم بزرگ تر دارد. در این نوشتار کوتاه، مروری خواهیم داشت بر بخشی از تمدن کهن و خلاق مایاها که در معابد آن ها پنهان شده است.

آنچه از گنجینه پنهان در معابد مایا باید بدانید:

• رازهای پنهان درون اهرام مایا
• جادوی یشم و نمادهای فداکاری
• میراث شگفت انگیز تمدن مایا

رازهای پنهان درون اهرام مایا

مایاهای باستانی صدها هرم را در سراسر منطقه آمریکای میانه یا به اصطلاح مزو آمریکا (Mesoamerica) از حدود 1,000 سال پیش از میلاد تا 1,500 میلادی ساخته اند و مجموعه متنوعی از اشیا را درون آن ها جای داده اند اما سوال اینجا است که آن ها، دقیقا چه چیزی درون این هرم ها قرار می دادند؟

هرم هایی که مایاها ساختند نیز مانند اهرام مصر باستان، مملو از گنجینه های ارزشمند و مقبره ها بودند؛ اما به گونه ای شگفت انگیز، در بسیاری از موارد هرم های کوچک تر درون هرم های بزرگ تر جای گرفته اند. برای مثال، هرم معروف ال کاستیلو (El Castillo) در سایت باستانی چیچن ایتزا (Chichén Itzá) در شبه جزیره یوکاتان (Yucatán)، شامل هرم درون هرم درون هرم است و درست مانند یک عروسک تو در تو به نظر می رسد.

این سازه که به وسیله تمدن مایا و پیش از ورود اسپانیایی ها، بین قرن های 9 تا 12 میلادی ساخته شده است، به عنوان معبدی برای خدای کوکولکان (Kukulkan) عمل می کرد؛ خدایی که در فرهنگ مایاهای یوکاتان به صورت ماری بالدار تصویر می شد و ارتباط نزدیکی با خدای کوتزالکواتل (Quetzalcoatl) در فرهنگ آزتک ها داشت.

آندرس تجرو آندراده (Andrés Tejero-Andrade)، استاد دانشگاه ملی خودمختار مکزیک (UNAM) که درباره ال کاستیلو تحقیق و مطالعه نموده است، دراین باره می گوید:

ساکنان باستانی شبه جزیره یوکاتان، وقتی به مکانی از پیش مسکونی و غیرمتروکه می رسیدند، نه تنها ساختارهای قدیمی را نابود نمی کردند؛ بلکه سازه ای تازه روی سازه های موجود می ساختند و این روند ادامه داشت. به همین علت است که ال کاستیلو، چنین ساختار تو در تویی دارد.

این روش محدود به ال کاستیلو نبود. دنیس لورینا آروگته اسپینو (Denisse Lorenia Argote Espino)، پژوهشگر موسسه ملی انسان شناسی و تاریخ مکزیک (INAH)، معتقد است:

ساخت هرم روی هرم دیگر، یک رویه رایج در دوره های پیش از ورود اسپانیایی ها بود. در واقع، ساختارهای اصلی معمولا در سکونت گاه هایی که به طور طولانی مدت مسکونی بودند، دارای چندین مرحله ساختاری هستند.

جادوی یشم و نمادهای فداکاری

وجود هرم های تو در تو، رایج ترین چیزی نیست که باستان شناسان در هرم های مایا پیدا می نمایند. بعضی از این معابد برای انجام مراسم آیینی استفاده می شدند و بعضی دیگر، به عنوان آرامگاه فرمانروایان یا افراد برجسته کاربرد داشتند.

این مقبره ها شامل اشیای ارزشمندی مانند ماسک های یشمی (برای متوفی)، مهره های یشمی، شیشه آتشفشانی یا تیغه های ابسیدین (obsidian blades) و خارهای سفره ماهی بودند. به گفته مایکل کو (Michael D. Coe) در کتاب مایاها (The Maya)، خارهای سفره ماهی نمادی از ایثار و فداکاری در فرهنگ مایا به حساب می آمد.

آقای کو در کتاب خود می نویسد:

خارهای سفره ماهی در مراسم ایثار مورد استفاده قرار می گرفتند؛ به طوری که از میان گوش ها، گونه ها، لب ها، زبان و... عبور داده می شدند و خون حاصل، بر کاغذ پاشیده می شد تا برای تبرک بت ها، مورد استفاده قرار گیرد.

مایاهای باستان به اشیای ساخته شده از یشم بسیار علاقه داشتند؛ یکی از نمونه های معروف، تخت پلنگ یشمی یا تخت جگوار (Jaguar Throne) است که در هرم ال کاستیلو یافت شده است.

به گفته کارل تاوب (Karl Taube)، استاد مردم شناسی دانشگاه کالیفرنیا، مایاهای کلاسیک نه تنها یشم را به علت ارزش و زیبایی ، بلکه به واسطه اهمیت نمادین آن گرامی می داشتند. او در مقاله ای که در سال 2005 میلادی در مجله اینشنت مزو آمریکا (Ancient Mesoamerica) منتشر شد، چنین نوشت:

مایاها، یشم را با ذرت، فرمانروایی و باد مرتبط می دانستند. بعلاوه، یشم جزو مهمی از مناسک تدفین و مراسم آیینی احضار خدایان و نیاکان بود.

میراث شگفت انگیز تمدن مایا

هرم های مایا، بسیاری از اشیای شگفت انگیز دیگر را نیز در خود جای داده اند. به عنوان مثال، هرمی در محوطه سان بارتولو (San Bartolo) در شمال گواتمالا، حاوی قطعه ای است که احتمال می رود، قدیمی ترین تقویم مایا باشد؛ قدمت این تقویم به بیش از 2,200 سال پیش باز می گردد.

بعلاوه، هرمی در کوپان (Copan) هندوراس، کتیبه ای بزرگ شامل بیش از 2,000 علامت یا گلیف (Glyph) مایایی را روی پلکان خود دارد. بر اساس گزارش موسسه حفاظت گتی (Getty Conservation Institute) در سال 2006 میلادی، این کتیبه ارزشمند، تاریخ فرمانروایان کوپان را روایت می نماید.

مایاها از یک سیستم نوشتاری استفاده می کردند که گاهی به آن هیروگلیف های مایایی گفته می گردد. این سیستم نوشتاری، شامل گلیف هایی است که صداها را نشان می دهند و این صداها، کلماتی را تشکیل می دهند که دانشمندان و محققان می توانند آن ها را بخوانند و ترجمه نمایند.

نظر شما درباره گنجینه های پنهان در معابد مایا چیست؟ چه اطلاعاتی در این زمینه دارید؟ لطفا خبرنگاران و همراهان آن را نیز از نگاه و نظر ارزشمند خود آگاه سازید.

پرسش های متداول

چه اشیایی در دفینه های هرم های مایا یافت شده است؟

ماسک های یشمی، تیغه های سنگ آتشفشانی، تاج ها و اشیای نمادینی چون تخت پلنگ یشمی، از جمله گنجینه های کشف شده در هرم های مایا هستند.

چرا بعضی از هرم های مایا درون خود هرم های کوچک تری دارند؟

مایاها هنگام بازسازی یا توسعه سازه های قدیمی، به جای تخریب آن ها، هرم تازهی روی سازه قبلی می ساختند؛ این روش به ساختار هرم درون هرم انجامید.