تنبلی چشم در بچه ها تا چه سنی قابل درمان است؟ - چای قند پهلو

علی میرزاجانی رئیس انجمن علمی اپتومتری ایران درخصوص علل بروز اختلال تنبلی چشم در بچه ها اظهار کرد: تنبلی چشم یکی از اختلالات بینایی در بچه ها است که در دهه اول زندگی قابلیت درمان دارد. این اختلال چشمی به این معنا است که گاهی اوقات علی رغم وجود بیماری های شایع چشمی، کودک به دلیل اینکه عملکرد چشم بطور صحیح شکل نگرفته است دید مناسب و خوبی را نخواهد داشت.

او اضافه کرد: در بین انواع بیماری های چشمی، اختلال تنبلی چشم غالباً هیچ گونه علائم و ویژگی های ظاهری شاخص و مشخصی ندارد که برای والدین کودک نقش هشدار دهنده داشته باشند. به عبارت دیگر تنبلی چشم همانند دیگر بیماری های چشمی نیست که با علائمی از جمله سوزش، خارش، قرمزی و ترشحات چشم همراه باشد پس بسیاری از بچه های که دچار اختلال تنبلی چشم هستند هیچ علائمی ندارند، در واقع در اغلب اوقات تنبلی چشم از نوع انکساری است و وجود عیب انکساری در یک چشم منجر به تنبلی چشم می گردد. در این موارد، چون کودک با یک چشم خوب می بیند لذا هیچ شکایتی از تاری دید نمی نماید.

این اپتومتریست گفت: البته گاهی نیز کودک بر اثر دیگر بیماری های چشمی مانند آب مروارید مادرزادی دچار ابتلا به اختلال تنبلی چشم می گردد که در این شرایط ممکن است بتوانیم علائم شاخصی را برای این اختلال در نظر بگیریم که حتی با چشم غیرمسلح و بدون استفاده از دستگاه های معاینه چشم کدورت های عدسی چشم و یا همان آب مروارید در مرکز مردمک یکی از چشم ها و یا هر دو چشم قابل رویت خواهد بود.

عوامل بروز تنبلی چشم

میرزاجانی اضافه کرد: تنبلی چشم یک نقصان بینایی است که چشم وظایف خود را به خوبی انجام نمی دهد، اما مسئله اصلی این است که چه عواملی سبب بروز این ضعف عملکرد چشم ها می گردد که چهار دلیل عمده می توانیم برای این اختلال نام ببریم.

انحراف چشم

انحراف چشم به تنهای یکی از عواملی است که منجر به تنبلی چشم خواهد شد.

شماره عینک بالا در یک چشم

بچه های که از عینک استفاده می نمایند اگر شماره یکی از چشم ها بسیار بالا باشد بیشتر از دیگر بچه ها در معرض ابتلا به اختلال تنبلی چشم قرار می گیرند.

شماره عینک بالا در هر دو چشم

بچه های که دچار نمره عینک بالا در هر دو چشم می باشند ممکن است در هر دو چشم دچار تنبلی چشم شوند.

کدورت های میانی از قرنیه تا شبکیه چشم

گاهی اوقات ممکن است کودک به دلیل بیماری های چشمی از قبیل آب مروارید مادرزادی، بیماری های قرنیه و کدورت های عدسی چشم دچار این اختلال چشمی گردد.

تنبلی چشم از چه سنی آغاز می گردد؟

میرزاجانی در مورد اینکه این اختلال در بچه ها معمولا از چه سنی آغاز می گردد گفت: کودک زمانی که متولد می گردد به تدریج سیستم بینایی اش تکامل می یابد و در این دوران اولیه زندگی در بعضی موارد ممکن است شرایطی مانع این تکامل گردد که درنهایت منجر به تقصان عملکرد بینایی و تنبلی چشم گردد؛ بنابراین اختلال تنبلی چشم از همان سال های اولیه کودکی شکل می گیرد به همین خاطر سال های اولیه زندگی برای تکامل یافتن کامل بینایی بسیار حائز اهمیت خواهد بود. هرچند تکامل بینایی تا سن 10 سالگی ادامه دارد، اما بیشترین فرایند تکامل را در 6 ماه اول زندگی خواهیم داشت.

عوارض و مخاطراتی که تنبلی چشم برای کودک به دنبال خواهد داشت؟

او گفت: از آن جایی که تکامل بینایی در دهه اول زندگی شکل می گیرد به همین خاطر اگر فرصت پیشگیری و درمان در زمان مناسب را از دست بدهیم این امر سبب می گردد تا با اختلالات جدی بینایی در سنین بزرگسالی روبرو شویم. چون در چنین شرایطی سیستم اعصاب مرکزی ما در دوران طفولیت قابلیت شکل گیری دارد و هرچه کودک بزرگتر گردد این سیستم باثبات تر می گردد و قابلیت انعطاف خود را از دست می دهد و دیگر این اختلال را نمی توان درمان کرد؛ بنابراین یکی از آسیب ها و عوارض این اختلال، بروز آسیب های بینایی دریک یا هردو چشم خواهد بود پس دوره درمان تنبلی چشم دوران خردسالی است و هرچه سن کودک بالاتر رود شانس درمان این اختلال کاهش می یابد.

میرزاجانی اظهارکرد: جهت پیشگیری از تنبلی چشم توصیه می گردد تا بچه ها قبل از سن 3 سالگی حداقل یک مرتبه معاینه شوند تا اگر دچار نقصان بینایی یا تنبلی چشم هستند توسط اپتومتریست طی جلسات درمانی لازم درمان شوند. البته بحث درمان زمانی مطرح می گردد که ما پیشگیری مناسبی را نداشته باشیم وگرنه با معاینه به موقع و پیشگیری لازم می توان اختلالات مربوط به تنبلی چشم را به حداقل رساند.

راه های درمان

رئیس انجمن علمی اپتومتری ایران در نهایت اضافه کرد: در بیشتر مواقع اولین اقدام برای درمان تنبلی چشم، تجویز عینک مناسب و صحیح است تا کودک بینایی خوب و کارآمد داشته باشد. در مرحله دوم ارزان ترین و ساده ترین روش برای درمان چشم تنبل، بستن چشم سالم و واداشتن کودک برای استفاده از چشم تنبل است. به همین خاطر غالباً اپتومتریست ها علاوه بر تجویز عینک به والدین کودک توضیه می نمایند تا برای چند ساعت بطور روزانه چشم سالم کودک بسته گردد تا کودک با چشم تنبل خود به دیدن محیط پیرامونش بپردازد، زیرا این کار به تقویت چشم ضعیف یاری می نماید. گاهی در موارد تنبلی شدید چشم ضروری است از ویژن تراپی با دستگاه های درمان تنبلی چشم در مطب استفاده کرد. در صورتی که چشم تنبل کودک دچار انحراف چشم نیز باشد ممکن است کودک علاوه بر روش های استفاده از عینک، بستن چشم و تمرینات بینایی، احتیاج به جراحی بر روی عضلات خارجی چشم توسط جراح چشم پزشک نیز داشته باشد.