رشد حواس پنجگانه نوزاد در بدو تولد - چای قند پهلو

نویسنده: دکتر فرهاد شاملو

از آن جا که شیرخواران قادر نیستند شرح دهند درون شان چه می گذرد، آنالیز برخی توانایی های آنان هم بسیار مشکل است. این توانایی ها با آزمایش های غیرمستقیم مورد مطالعه قرار می گیرند. تحقیقات نشان می دهد نوزاد در اوایل زندگی دیدی مانند بزرگسالان ندارد. نوزاد اجزا را به خوبی تشخیص نمی دهد و در دو ماهگی است که بر عناصر چهره مثل چشم، بینی و دهان شخص مقابل متمرکز می گردد وی تا 3-4 ماهگی دید تاری دارد و تقریباً در 2 سالگی است که می تواند به خوبی بزرگسالان، ببیند.

قدرت شنوایی نوزادان زودتر کامل می گردد. آنان از بدو تولد با شنیدن صداهای بلند یکّه می خورند و سعی می نمایند سرشان را به سمت منبع صدا برگردانند. تا 6 هفتگی این عمل غیرارادی و بازتابی است، و در 3 تا 4 ماهگی به تلاش ارادی برای یافتن منبع صدا تبدیل می گردد. در فاصله 6 هفتگی تا 3ماهگی، پاسخ دادن غیرارادی سر ناپدید می گردد که احتمالاً نشانه گذر رشد از مرحله بازتابی به مرحله تلاش ارادی است. نوزادان اندکی پس از تولد، متوجه تفاوت مزه ها می شوند و مایعات شیرین را به مایعات شور، ترش، تلخ یا بدون مزه ترجیح می دهند. پاسخ آن ها به مایع شیرین حالتی شبیه لبخند ملایم است که گاه با لیس زدن لب ها ادامه می یابد. مایعات ترش موجب می گردد نوزاد دهانش را جمع و غنچه کند. نوزادان با مزه کردن مایعات تلخ، لب و لوچه خود را آویزان می نمایند و زبان شان را بیرون می آورند.

نوزادان بوهای مختلف را هم از یکدیگر تمیز می دهند و سرشان را در جهت بوی خوش برمی گردانند. هم چنین ضربان قلب و تنفس آن ها به نشانه بذل توجه و آرامش کاهش می یابد. بوهای آزارنده مثل بوی تخم مرغ فاسد باعث می گردد نوزادان سرشان را به طرف دیگر برگردانند و ضربان قلب و تنفس شان به علامت درماندگی افزایش یابد.

آن ها حتی قادر به تفکیک تفاوت های جزئی بین بوها هستند و بوی پارچه آغشته به شیر مادرشان را به پارچه آغشته به شیر دیگران ترجیح می دهند. البته فقط شیرخوارانی که از شیر مادر تغذیه می شوند، بوی شیر مادرشان را تشخیص می دهند. آن ها در هنگام انتخاب بین شیشه شیر و پستان مادر، دومی را انتخاب می نمایند. حس لامسه نوزادان تازه متولد شده هم خوب رشد می نماید و می توانند بین لمس های اطمینان بخش و تهدیدنماینده تفکیک قایل شوند.

نوزاد یک روزه قادر به تشخیص بوی شیر مادرش است و از اولین ساعات زندگی اش به خود مادر و چشم ها و صدای او واکنش نشان می دهد. نوزاد سه روزه قادر به تفکیک صدای مادرش هم می باشد.

در نوزادانِ تازه متولد شده برخی از احساسات وجود دارد؛ از جمله حس لذت که با برطرف نیازهایی مثل گرسنگی در آنان متبلور می گردد.

نوزاد حس بیزاری هم دارد؛ مثلاً وقتی که مزه بدی را می چشد، احساس تنش و ناراحتی می نماید. حتی احساس تعجب هم در نوزادان وجود دارد. عواطفی مثل خوشی، خشم، غمگینی، ترس، غرور، حسادت و غیره در اوان تولد در نوزاد دیده نمی شوند ولی بعدها به وجود می آیند.

منبع مقاله :

شاملو، فرهاد(1388)، زندگی روانی کودک تا یک سالگی (کودک شیرخوار خود را بشناسیم)، تهران: نشر قطره، چاپ اول