مروری بر شرایط ارتکاب قتل در ایران - چای قند پهلو

به گزارش خبرنگاران، عدم دسترسی به اطلاعات در ارتباط با قتل، باعث شده است تا مطالعات اندکی در این مورد در کشور وجود داشته باشد. به همین منظور پژوهشگران دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد در مطالعه ای شرایط جمعیت شناختی و پراکندگی جغرافیایی قتل را در ایران در دوره زمانی 96 - 1390 آنالیز کردند.

محمد ترکاشوند مرادآبادی و لیلا شرعیاتی وزیری، در پژوهشی با دسترسی به اطلاعات مرگ بر حسب علت در نظام ثبت احوال، داده های کل مرگ ومیر ناشی از قتل را طی سال های 1390 تا 1396 استخراج کردند.

داده های به دست آمده نشان داد که طی این دوره زمانی به طور متوسط سالیانه در حدود 340 هزار فوت ثبت شده است و از این میزان، به طور میانگین سالانه 1360 مرگ ناشی از قتل بود. نتایج نشان داد که در بازه زمانی آنالیز شده، قتل به ویژه برای زنان در حال کاهش است.

طی تمام سال ها میزان قتل در مردان بیش تر از زنان بود و به طور متوسط درصد قتل در مردان پنج برابر زنان بود. به گفته محققان این مطالعه، این امر می تواند ناشی از شرایط مالی و اجتماعی مردان باشد که حضور بیشتری در جامعه دارند. همچنین مردان به ویژه مردان جوان کنش های پرخاشگرانه بیشتری داشته و نزاع و درگیری های بیشتری را تجربه می نمایند.

محققان این مطالعه می گویند که این آمار دچار کم ثبتی است؛ چرا که آمار دقیقی در خصوص دو استان تهران و البرز وجود نداشت. ولی از آن جا که این دو استان حدود 20 درصد از جمعیت کشور را شامل می شوند، می توان گفت که تعداد قتل های ثبت شده در حدود 20 درصد کم ثبتی دارد. با این وجود از این آمار می توان در تحلیل فرایند مرگ ومیر در کشور استفاده کرد. با وجود کم ثبتی نمی توان به خوبی به مقایسه میزان قتل در کشور با سطح جهانی پرداخت، ولی به احتمال زیاد میزان قتل در سطح جهانی بالاتر از میزان قتل در ایران است.

آنالیز شرایط قتل بر حسب فصل نشان از یک فرایند ثابت و منظم بود. به طور متوسط بیشترین میانگین قتل در فصل بهار و کم ترین آن در فصل زمستان بود. پژوهشگران مطالعه حاضر می گویند که در فصل بهار شرایط آب وهوایی منجر به حضور و ارتباطات بیشتر افراد در جامعه می شود. همچنین درجه هوا، طول مدت روز و تغییرات زیست محیطی در این فصل باعث واکنش های هورمونی در بدن می شود که رفتارهای خشونت آمیز بیشتری را به همراه دارد.

بالاترین میزان قتل در سنین 20 تا 50 سالگی و کم ترین میزان در گروه های سنی بچه ها زیر 14 سال بود.

نتایج نشان می دهد که به طور کلی استان های مرزنشین میزان قتل بالاتری نسبت به استان های مرکزی کشور داشتند. پژوهشگران نتیجه می گیرند که در استان های دارای خرده فرهنگ های قومیتی، قتل بیشتری وجود دارد. همچنین در استان های با سطح توسعه پایین تر، میزان قتل بیشتر است. در بیشتر استان ها در این بازه زمانی میزان قتل کاهش داشت اما میزان قتل استان های لرستان، ایلام، مرکزی، یزد، بوشهر، هرمزگان، همدان، اردبیل، گیلان و قم به ترتیب در سال 1395 به نسبت سال 1390 افزایش داشت.

در این مقاله با توجه به میزان بالاتر قتل در بعضی استان ها و همچنین میزان بالاتر قتل در مردان جوان پیشنهاد می نمایند: بسته های ویژه سیاست گذاری با موضوع مردان جوان در مناطق پرخطر اجرا شود و ضروری است در این بسته ها به موارد فرهنگی، کاهش تعصبات کورکورانه و جهت دهی به هیجانات جوانان به سمت برنامه های ورزشی و مثبت، توجه شود.

نتایج این پژوهش تابستان 1399 به صورت مقاله علمی پژوهشی در فصل نامه طب انتظامی وابسته به پژوهشگاه علوم انتظامی و مطالعات اجتماعی ناجا و معاونت بهداشت، امداد و درمان ناجا، منتشر شده است.