آشنایی با علائم حساسیت به گلوتن
به گزارش چای قند پهلو، گلوتن ترکیبی پروتئینی است که در غذاهای فرآوری شده از گندم و سایر غلات مرتبط به آن از جمله جو و چاودار وجود دارد، حساسیت به گلوتن یا عدم تحمل ابن پروتئین یک بیماری است که باعث می گردد که بدن فرد پس از مصرف این محصولات از خود واکنش نشان دهد و در بیشتر موارد حساسیت به این ماده هرگز تشخیص داده نمی گردد.
تفاوت سلیاک و حساسیت به گلوتن در چیست؟
بیماری سلیاک، حساسیت به گلوتن غیرسلیاکی و آلرژی به گندم، همه مسائلی هستند که بر اثر گلوتن ایجاد می شوند. با اینکه ممکن است علائم مشابهی در این موارد دیده گردد اما تفاوت های اساسی بین این موارد و راه های درمان آن ها وجود دارد.در سال های اخیر رژیم غذایی بدون گلوتن هواداران زیادی پیدا نموده است؛ اما بعضی افراد همچنان درک درستی از این رژیم ندارند.
گلوتن پروتئینی است که در غلاتی مثل گندم، جو و چاودار وجود دارد و در موادی برپایه غلات، عامل چسبندگی بین مواد اولیه است و به نان حالت اسفنجی می دهد. حقیقت این است که رژیم غذایی بدون گلوتن، آن طور که بسیاری فکر می نمایند برای لاغری طراحی نشده است، بلکه بیشتر برای افرادی که به گندم یا گلوتن حساسیت دارند و یا از سلیاک رنج می برند مفید است.
سلیاک چیست؟برای درک بهتر تفاوت سلیاک و حساسیت به گلوتن باید تعاریف هر کدام ار آن ها را بدانیم. بنا به گزارش مرکز سلیاک در دانشگاه شیکاگو این بیماری یک نفر از هر 133 نفر در امریکا را درگیر می نماید. این مشکل خود ایمنی ارثی در عملکرد روده کوچک تاثیر می گذارد. وقتی فرد مبتلا به این بیماری غذاهای حاوی گلوتن مصرف می نمایند، سیستم ایمنی او به گلوتن حمله نموده و به اشتباه منجر به آسیب تماشا سلول های سالم روده کوچک می شوند.
در طول زمان، بیماری اتوایمن سلیاک، توانایی روده کوچک در جذب مواد مغذی موجود در مواد غذایی را سلب می نماید که به مرور زمان مسائل جدی از جمله بی حالی، درد مفصلی و عضلانی، گیجی، گزگز کردن دست و پا و حتی افسردگی و اضطراب را در بر خواهد داشت. اگر فرد مبتلا به سلیاک مصرف گلوتن را ادامه دهد این آسیب همچنان به او وارد خواهد شد، بنابراین تنها درمان شناخته شده برای این بیماران رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن به صورت مادام العمر است.
حساسیت به گلوتن چیست؟حساسیت به گلوتن یا به اصطلاح حساسیت غیر سلیاکی، در دنیای پزشکی همچنان تعریف دقیق و تعیینی ندارد. این حالت، مثل سلیاک یک واکنش اتوایمن یا واکنش آلرژی که در آن سیستم ایمنی بدن آنتی بادی فراوری کند؛ نیست. به همین خاطر تشخیص حساسیت به گلوتن معمولا سخت تر است و تست یا مارکر زیستی خاصی برای شناسایی آن وجود ندارد. اگر احتمال بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن هر دو رد شوند، اگر با تغییر رژِیم غذایی به رژیم بدون گلوتن علائم بهبود پیدا کرد می توانیم از حساسیت به گلوتن مطمئن شویم.1
علائم حساسیت به گلوتن
مسائل گوارشیالبته لزوماً همه افرادی که به گلوتن حساسیت دارند دچار مسائل گوارشی نمی شوند اما چون شیوع این مورد در بین این افراد زیاد است، به عنوان اولین نشانه احتمالی حساسیت به گلوتن در نظر گرفته می گردد. از جمله این مسائل گوارشی می توان به اسهال، یبوست، رفلاکس و دردهای شکمی اشاره نمود که به طور مکرر در دو بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن بدون ابتلا به سلیاک، دیده می شوند. گاهی نیز افرادی که علائم سندرم روده تحریک پذیر رو دارند، به نوعی از حساسیت به گلوتن مبتلا هستند و وقتی که از خوردن گلوتن پرهیز می نمایند، علائم سندرم روده تحریک پذیر در اونها از بین می رود. البته هر مشکل گوارشی نشانه حساسیت به گلوتن نیست اما این امکان هم وجود دارد که پای این بیماری در میان باشد. بعلاوه، همواره اینطور نیست که فرد مبتلا به حساسیت به گلوتن، علائم گوارشی از خود نشان بدهد.
شوره سرگاهی وجود شوره سر نشانه حساسیت به گلوتن است. یکی از شایع ترین انواع شوره سر، درماتیت سبوره است که می تواند با ابتلا به بیماری سلیاک (یکی از پنج نوع حساسیت به گلوتن) در ارتباط باشد. البته باید تحقیقات بیشتری برای تأیید رابطه حساسیت به گلوتن و خشکی پوست و اکزما انجام گردد. این امکان هم وجود دارد که شوره سر در اثر ابتلا به بیماری خود ایمنی پسوریازیس به وجود آمده باشد که خود این بیماری هم ارتباطاتی با سلیاک و حساسیت به گلوتن دارد. اگر فردی به پسوریازیس مبتلا باشد، در نقاط دیگر بدن هم علائم پوستی این بیماری رو خواهد دید.
تیرگی ذهنیآیا احساس کند ذهنی و کسالت می کنید؟ آیا فراموش کار هستید و نمی توانید تمرکز کنید؟ آیا احساس می کنید که مغز شما در هاله ای از مه گرفتار شده است؟ شاید به گلوتن حساسیت دارید که دچار چنین احساساتی شده اید. البته بیماری های دیگری هم هستند که چنین علائمی دارند و هیچ تضمینی نیست که داشتن این علائم نشانه صد در صد برای حسایست به گلوتن باشند. اما اگر سایر علائم حساسیت به گلوتن رو که در این مقاله به اونها اشاره شده، دارید، حتماً باید آزمایش حسایست به گلوتن بدهید.
سردردهای ضربتیخیلی از افراد به دلایل مختلفی دچار سردرد می شوند. اما افرادی که به گلوتن حساسیت دارند، دچار سردردهای مکرر می شوند و بعضی از اونها از میگرن رنج می برند. این احتمال وجود دارد که گلوتن موجود در مواد غذایی به عنوان یک عامل تحریک نماینده در بروز میگرن نقش داشته باشد. تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.
احساس سوزن سوزن شدن دست ها و پاهاگاهی به طور طبیعی دچار حس خواب رفتگی در پاها و دست ها می شویم اما اگر این حس و حس سوزن سوزن شدن و نیز بی حسی به صورت دائمی در پاها و دست ها وجود دارد، ممکن است که به گلوتن حساسیت داشته باشید. البته کسانی هم که به دیابت مبتلا هستند و یا دچار جراحت، اختلالات کلیوی و کمبود ویتامین هستند، هم از این مسأله رنج می برند. اگر به هیچ یک از این موارد مبتلا نیستید، این احتمال وجود دارد که به گلوتن حساسیت داشته باشید. درمان ضایعات عصبی در دست ها و پاها کار مسئله ای است اما با یاری رژیم غذایی بدون گلوتن می توان تخریب عصبی رو کندتر نموده و یا متوقف نمود.
اختلالات بیش فعالی و کمبود تمرکز و توجهبه نظر می رسد که بیش فعالی با حساسیت به گلوتن در ارتباط باشد و مصرف رژیم بدون گلوتن به از بین بردن علائم بیش فعالی یاری کند. البته این مسأله هنوز به اثبات نرسیده است اما تجربه بسیاری از والدین نشان می دهد که وقتی که گلوتن رو از برنامه غذایی بچه ها بیش فعال خود حذف می نمایند، علائم بیش فعالی نیز در این بچه ها فروکش می نماید. البته این امر ممکن است به دلیل حذف مواد غذایی پرشکر که اکثرشون حاوی میزان زیادی گلوتن هستند، باشد. اگر کودک بیش فعال دارید، بهتر است که در زمینه حذف گلوتن از غذای او با پزشک مشورت کنید زیرا این احتمال وجود دارد که حذف گلوتن، یاری نماینده باشد.
افسردگی، عصبانیت و زود رنجیشاید بتوان گفت که بین این احساسات منفی و حساسیت به گلوتن رابطه وجود دارد. متأسفانه، تحقیقات علمی در این زمینه صورت نگرفته است اما این موارد در بسیاری از افراد مبتلا به عدم تحمل گلوتن دیده می شوند. توصیه ما این است که اگر پیگیر افسردگی، عصبانیت و زودرنجی خودتون هستید، از پزشک معالج خود درباره احتمال حساسیت به گلوتن هم پرس و جو کنید.
ناباروری و مسائل باروریبسیاری از زنان و مردان مبتلا به بیماری سلیاک از ناباروری هم رنج می برند. البته هنوز دلیل اصلی این امر تعیین نیست. در این مورد هم هنوز اطلاعات علمی دقیق در دسترس نیست اما اگر ابتلا به بیماری سلیاک در شما تشخیص داده شده است، استفاده از رژیم غذایی بدون گلوتن ممکن است که در رفع کردن مسائل باروری به شما یاری کند (در هر دو جنس مرد و زن). در این زمینه هم حتماً با پزشک خودتون مشورت کنید.2
پوست مرغیکراتوز پیلاریس یا پوست مرغی (Keratosis pilaris) نوعی اختلال پوستی اتوزومال غالب است که پوست ظاهری خشن، گاه قرمز و خشک دارد و در بعضی موارد با خارش همراه است. این عارضه معمولا در پشت بازو و ران دیده می گردد ودر نتیجه کمبود اسید چرب ناشی از آسیبی است که گلوتن به دستگاه گوارش می رساند.
بیماری های خود ایمنیبیماری های خود ایمنی در همه موارد مربوط به عدم تحمل گلوتن نیست اما در تحقیقات نشان داده شده است که ابتلا به بیماری هایی مانند تیروئیدیت هاشیموتو، آرتریت روماتوئید، کولیت اولسراتیو، لوپوس، اسکلرودرمی، مولتیپل اسکلروزیس، و پسوریازیس با این موضوع ارتباط دارند.3
پی نوشت:
1.www.kalleh.com
2.www.hidoctor.ir
3.www.jadidtarin.com
منبع: راسخون