اسهال بچه ها را جدی بگیرید - چای قند پهلو

اسهال بچه ها را جدی بگیرید

تبادل نظر با دکتر منصور بهرامی، متخصص بیماری های بچه ها

این روزها اگر به مطب های پزشکان عمومی و متخصصان بچه ها سری بزنید مشاهده می کنید که بیشترین موارد مراجعه، مربوط به تب و لرز و سرماخوردگی است اما شاید برایتان جالب باشد که این روزها بسیاری از والدینی که فرزندان شان را برای معاینه و درمان به مطب می برند، نخستین علامتی که به پزشک شان می گویند اسهال بچه ها است. برای توضیح این مطلب به دیدار دکتر منصور بهرامی، متخصص بچه ها و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی رفتیم و جواب این پرسش ها را از ایشان جویا شدیم.

آیا شما با این مطلب موافق اید که بسیاری از بچه های که در این ایام به مطب های پزشکان اطفال مراجعه می نمایند، مهم ترین شکایت شان اسهال است؟

بله، موافقم. اسها ل های ویروسی دلیل عمده بروز اسهال بچه ها در فصول سرد به تعداد می رود و دلیل آن هم ابتلا به نوعی ویروس موسوم به روتاویروس است. اسهال ناشی از روتاویروس ها فقط مختص کشور ما نیست و شایع ترین نوع اسهال در سراسر جهان است، به طوری که در آمریکا همه بچه های که به سن پنج سالگی می رسند، دست کم یک بار این ویروس را تجربه می نمایند. آمار کشور آمریکا نشان می دهد که از هر 15 کودک مبتلا یک نفر ناچار به تزریقات وریدی است و از هر 70 مورد، یکی در بیمارستان بستری می گردد.

لطفا درباره نحوه عمل روتاویروس در بدن بچه ها توضیح دهید؟

روتاویروس با چند ساز و کار در بچه ها اسهال ایجاد می نماید. نخست تاثیر تخریبی مستقیم ویروس روی پرزهای روده است، به طوری که تعادل جذب و دفع مایعات را در سطوح روده به هم می زند و سپس پروتئین هایی ترشح می شوند که به اسم سم موجب اختلال عملکرد سطح جذب و دفع در روده ها می شوند و در نهایت با تاثیر منفی در دستگاه عصبی و عروقی روده موجب افزایش سلول های روده می شوند.

اسهال بچه ها در این فصل از سال با چه علایم دیگری همراه است؟

همان طور که می دانید، در اغلب بیماری های عفونی فرد تب می نماید و در این بیماری هم احتمال بروز تب بسیار زیاد است. بعلاوه ممکن است نخستین علامت بروز بیماری استفراغ باشد و شاید یکی از عوامل تفکیک نماینده اسهال میکروبی از اسهال های ویروسی هم همین باشد. در واقع آن قدر که استفراغ در اسهال های ویروسی مزاحم است، در اسهال های میکروبی نیست. نکته دیگری که باید به آن اشاره کنم، اسهال شدید آبکی است که دفع مدفوع شبیه ادرار است و همین عامل موجب بروز کم آبی بدن می گردد و در نتیجه بیمار دچار ضعف و بی حالی می گردد که نتیجه تحمل نکردن مایعات و دفع فراوان اسهال آبکی است. بعلاوه ممکن است حجم ادرار هم به دلیل کم آبی بدن کاهش یابد.

والدین چگونه می توانند بفهمند که فرزند بیمارشان دچار کم آبی شده است یا نه؟

اگر اندازه کم آبی بدن کودک شدت داشته باشد، به طور معمول محوطه دهان خشک است یا اینکه شیرخوار در حین گریه اشک ندارد بعلاوه کم آبی موجب تب کردن هم می گردد.

راه تشخیص بیماری چیست؟

اسهال یکی از بیماری هایی است که خانواده ها پیش از پزشک آن را تشخیص می دهند و اصولا در خدمات پزشکی بحث درمان و پیشگیری از کم آبی بدن نقش اصلی را به عهده دارد. با این وجود برای تشخیص اسهال های ویروسی نخست، اخذ توضیح حال از خانواده در خصوص شیوه آغاز و اطلاع از تماس فرد بیمار با موارد مشابه بسیار یاری نماینده است. بعلاوه بروز بیماری با استفراغ های مکرر و مقاوم، تشخیص بیماری را قطعی تر می نماید.

آیا شکل ظاهری مدفوع هم به تشخیص یاری می نماید؟

بله، شکل ظاهری مدفوع گاهی برای تشخیص یاری نماینده است، به طوری که در اسهال های ویروسی، مدفوع به طور کامل آبکی و شبیه ادرار است. در این نوع بیماری، اسهال محتوی خون و بلغم مشابه آنچه در اسهال های عفونی دیده می گردد وجود ندارد و بیشتر بچه ها زیر دو سال را آلوده می نماید و در تماس های نزدیک متاسفانه گاهی مادر و سایر افراد خانواده را هم مبتلا می نماید که با آزمایش و کشت مدفوع گاهی به این نکته هم پی می بریم.

آیا نمونه برداری از مدفوع همواره تشخیص نهایی را گزارش می نماید؟

آزمایش مستقیم مدفوع ممکن است در بعضی موارد آثاری از سلول های چرکی و خونی را گزارش نکند ولی معنی آن نیست که کودک بیماری مهمی ندارد. درباره کشت مدفوع هم نتیجه آزمایش، اغلب دیرهنگام آماده می گردد و تا حصول نتیجه کشت، بیماری کنترل شده است اما با این وجود انجام کشت مدفوع با نظر پزشک معالج خواهد بود.

توصیه شما برای والدینی که با چنین مشکلاتی روبرو می شوند چیست؟

اگر کودکی که دچار چنین اسهالی شده است هنوز از شیر مادر استفاده می نماید، توصیه می کنم که مادر شیردهی خود به کودک را قطع نکند. بعلاوه تهیه محلول O.R.S مطابق دستوری که روی بسته های آن نوشته شده باید تهیه و در یخچال نگهداری شده و به تدریج به کودک خورانده گردد، به طوری که به ازای هر نوبت اسهال، یک بار محلول O.R.S داده گردد. اگر این محلول مورد پسند شیرخوار واقع نشد، می توان به جای آن در شیرخواران بالای چهار ماه از دوغ خانگی و لعاب برنج استفاده کرد و در چنین شرایطی که مادر توانسته تب فرزند خود را کنترل کند و جبران مایعات از دست رفته را نموده است، باید به پزشک مراجعه کند.

درمان عملی این اسهال ها چیست؟

نخستین قدم تامین آب و املاح بدن است که اساس درمان اسهال را تشکیل می دهد. به همین خاطر، تجویز آب خالص، انواع آب میوه ها، چای و نوشابه به دلیل نداشتن املاح لازم نقش چندان موثری در درمان کم آبی های ناشی از اسهال ندارند و استفاده از O.R.S برترین درمان محسوب می گردد.

ترکیبات موجود در O.R.S و فواید آن چیست؟

O.R.S ترکیبی از سدیم، پتاسیم، بی کربنات و گلوکز است که در یک لیتر آب حل شده و استفاده می گردد. این دارو از این نظر مهم است که ترکیب آن شبیه موادی است که با اسهال یا استفراغ از بدن دفع می گردد و بعلاوه جذب آب و املاح موجود در آن قابل مقایسه با تزریق های وریدی است. درباره اهمیت این دارو یک نکته دیگر را اضافه کنم که دانشمندان اهمیت کشف O.R.Sرا برابر کشف واکسن ها و یا آنتی بیوتیک ها می دانند، به طوری که از هنگامی که مصرف این محلول برای درمان کم آبی های ناشی از اسهال در جهان معمول شده سالیانه از مرگ یک میلیون کودک اسهالی پیشگیری شده است. فراموش نکنیم که اگر محلول های سرم خوراکی نتواند جبران مایعات از دست رفته را بکند یا شیرخوار در شرایطی باشد که جبران آب از دست رفته فوریت داشته باشد، باید درمان کم آبی به صورت تزریق سرم که نوع و حجم آن را تعیین می نمایند، ادامه یابد.

بعضی افراد هنگام روبرو شدن با این نوع بیماری ها به طور خودسرانه آنتی بیوتیک یا دیفنوکسیلات مصرف می نمایند. نظر شما چیست؟

مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها گاهی شدت بیماری را افزایش می دهد. بعلاوه مصرف قرص ها و شربت هایی که به نام شربت یا قرص های ضد اسهال معروفیت دارند، در د رمان اسهال بچه ها بسیار خطرناک است. ندادن مایعات کافی و غذاهای متناسب با سن شیرخوار هم بیماری را تشدید می نماید .

درباره راه های پیشگیری از این بیماری چه توصیه هایی برای خانواده ها دارید؟

نظافت و رعایت بهداشت فردی، شستشوی مکرر دست ها و دفع منظم و دقیق پوشک های آلوده از محیط خانه، قرنطینه کردن بیماران در منزل و تماس نداشتن افراد سالم خانواده با آنها از نکات مفیدی است که به خانواده ها توصیه می گردد.

به اسم آخرین سوال آیا برای مقابله با روتاویروس از واکسن هم می توانیم استفاده کنیم؟

از سال 1998 نخستین سری از واکسن های ضد روتاویروس مورد استفاده قرار گرفته ولی مدتی بعد به دلیل بعضی عوارض مصرف آن منسوخ شد اما به تازگی واکسن پنج ظرفیتی جدیدی متشکل از پنج نوع ویروس ضعیف شده به بازار عرضه شده است که جزو برنامه های واکسیناسیون کشوری است و از دو ماهگی آغاز و در شش ماهگی به فاصله هر دو ماه یک بار تجویز می گردد و امید می رود که بدون عارضه مهمی بتواند این بیماری خطرناک را ریشه کن کند.

منبع:http://www.salamat.com

/ج

منبع: راسخون