بحران دلاری ترکیه، مالی یا سیاسی؟ - چای قند پهلو

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، برکناری سریع ناجی آغبال رئیس بانک مرکزی ترکیه به حکم رئیس جمهور این کشور، ارز و اقتصاد را به لرزه درآورد و شوک عظیمی به بازار وارد شد. به گونه ای که لیر ترکیه به شکلی ناگهانی ارزش خود را از دست داد و شرکت ها و بانک های عظیم با مسائل جدیدی روبرو شدند.

کمال کلیچداراوغلو رهبر حزب جمهوری خلق، شرایط فعلی را همچون بحران اقتصادی توصیف نموده و مرال آکشنر رهبر حزب خوب نیز، دولت را مقصر می داند.

گفته می گردد اصلی ترین دلیل برکنار کردن رئیس بانک مرکزی ترکیه به این خاطر است که او در خصوص بالا بردن نرخ بهره بانکی با رئیس جمهور اختلاف نظر داشته است. اردوغان معتقد است بالابردن سود بانک ها به محبوبیت حزب حاکم لطمه خواهد زد، اما رئیس بانک مرکزی چنین اندیشیده که پایین بودن سود بانکی، منجر به این می گردد که سرمایه داران عظیم ترکیه با انگیزه به دست آوردن سود و ثروت بیشتر، سرمایه خود را از کشور خارج نمایند.

جالب اینجاست که شخص رئیس جمهور ترکیه و تیم اصلی او در نهاد ریاست جمهوری در خصوص برکناری ناگهانی مدیرعامل بانک مرکزی شرح خاصی ارائه نداده اند. اما تحلیلگران فایننشال تایمز معتقدند که یکی از دلایل اصلی این تصمیم، این است که برات آلبایراک وزیر سابق امور اقتصادی، اقتصادی و دارایی ترکیه و داماد ارشد اردوغان هنوز هم از راه دور از منزل خود بسیاری از امور را کنترل می نماید و برکناری ناگهانی رئیس بانک مرکزی نیز با خواست و اراده او ارتباط دارد.

نخستین پیامدهای تلخ یک عزل ناگهانی

روزنامه سوزجو در نسخه امروز خود در تیتر و عکس صفحه نخست اعلام نموده که عزل ناگهانی رئیس بانک مرکزی ترکیه، آسیب فراوانی به اقتصاد این کشور زده است. ناجی آغبال، تنها 133 روز بر سر کار بود و این در حالی است که رئیس بانک مرکزی، دست کم باید بین 10 تا 15 سال بر سر پست خود بماند تا بتواند استراتژی با ثبات و ماندگاری را برای سیاست های اقتصادی و پولی انتخاب کند.

افزایش نرخ دلار، به طور مستقیم، بر تامین کالاهای اساسی تاثیر گذاشته و موجب گرانی و تورم بیشتر می گردد و فضای روانی بازار و جامعه، تحت تاثیر قرار گرفته است.

اتفاقی نیفتاده است!

با آن که شوک دلاری، بازار ترکیه را به هم ریخته، اما حزب حاکم و کابینه اردوغان، چندان نگران به نظر نمی رسند.

ییغیت بولوت، رئیس مشاورین اقتصادی اردوغان در چندین برنامه گفتگوی زنده تلویزیونی حضور پیدا کرد و در خصوص وقایع اقتصادی اخیر با خونسردی تمام اعلام نمود که اتفاق خاصی نیفتاده است و دولت ترکیه خود را به قواعد و قوانین بازار آزاد پایبند می داند.

او همچنین اعلام نمود اتفاقی که برای نرخ دلار افتاده نه تنها غیر طبیعی نیست بلکه خسارتی به اقتصاد ترکیه وارد نشده است!

سخنان رئیس مشاورین اقتصادی اردوغان با نقدها گسترده رسانه ها و کارشناسان اقتصادی روبرو شد. آنان یادآوری کردند که وی در سال 2010 میلادی با نوشتن یک تئوری به نام یک دلار، یک لیره، ادعا نموده بود که با انتخاب یک استراتژی اقتصادی جدی، دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه، نرخ هر دلار آمریکا را به یک لیره ترکیه خواهد رساند.

مشکل، مدیریت است

منتقدین بر این باورند که افزایش ناگهانی قیمت دلار در ترکیه و سقوط ارزش واحد پول ملی این کشور ارتباط چندانی با جهانی اقتصاد ندارد و تابعی از مسائل سیاسی و تصمیمات ناگهانی رئیس جمهور است.

علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی که قبلاً مغز متفکر اقتصادی تیم اردوغان بود، در خصوص وقایع اخیر گفته است: مشکل ما اقتصاد و کمبود منابع اقتصادی و انسانی نیست. من اقتصاد جهان را می شناسم و با بازارهای اقتصادی جهان ارتباط دارم. بر اساس این شناخت، به مردم اطمینان می دهم که مشکل کشور ما مدیریت است. اگر انسان های توانمند و کارآمدی بر سر کار بیایند که منش و شخصیت سیاسی و تربیتی آنها به دیگران اعتماد ببخشد، همه چیز به حالت عادی باز خواهد گشت. ما احتیاج به تغییر دولت داریم. این دولت، نمی تواند کشور را اداره کند. اطمینان دارم اگر دولت جدیدی بر سر کار بیاید و متخصصین، کنترل امور را در دست بگیرند، همه احساس خواهند کرد که ترکیه از یک کابوس عظیم نجات یافته است. منتقدین بر این باورند که عزل ناگهانی رئیس بانک مرکزی، یک بار دیگر نشان داد که اختیارات گسترده رئیس جمهور در نظام ریاستی، برای ترکیه دردسرساز شده و مجلس، جایگاهی برای به چالش کشیدن تصمیمات او ندارد.

احتمال دورقمی شدن نرخ دلار در ترکیه

پیتر ماتیس از استراتژیست های اقتصادی رابو بانک، در خصوص شرایط زورآزمایی دلار و لیره ترکیه به بلومبرگ گفته است: من نگرش مثبتی به شرایط واحد پول ملی ترکیه داشتم و تصورم این بود که می تواند در برابر دلار رقابت کند و ثبات نسبی اقتصاد ترکیه حفظ گردد. اما تصمیم ناگهانی رئیس جمهور ترکیه برای برکناری ناجی آغبال مدیرعامل بانک مرکزی همه چیز را به هم ریخت. در شرایط فعلی سرمایه گذاران خارجی متحیر و نگران شده اند. اگر شرایط با همین حالت ادامه پیدا کند، بعید نیست که شاهد دو رقمی شدن نرخ دلار در ترکیه باشیم و هر یک دلار آمریکا بیش از 10 لیره ارزش پیدا کند.

به زعم تحلیل گران اقتصادی، رسیدن نرخ دلار آمریکا به 8 لیره، برای اقتصاد ترکیه، خبری نگران نماینده است. دلار در حالی به 8 لیره رسیده که قبلاً، دولت میلیاردها دلار ارز ارزان به بازار تزریق نموده بود تا هر طوری شده قیمت این ارز خارجی، زیر 7 لیره بماند.

در آستانه کنگره

حزب عدالت و توسعه که به مدت 20 سال در ترکیه قدرت را در دست داشته، در این روزهای سخت اقتصادی، در تدارک برگزاری کنگره است. کارشناسان انتظار دارند که رجب طیب اردوغان رهبر این حزب، تصمیمات جدیدی بگیرد و نه تنها بخشی از سران و کادرهای رو به بالای حزب، بلکه شماری از وزرای کابینه را نیز تغییر دهد تا اقتصاد، سامان بگیرد. چرا که میلیون ها طرفدار و رای دهنده حزب حاکم، همان خانواده هایی هستند که حالا به خاطر سقوط ارزش لیره و روبرو شدن با گرانی و تورم، در شرایط بسیار دشواری قرار گرفته اند.